Bồng bềnh tuổi thơ tôi

Ngày còn bé, vì bố mẹ là công nhân, lại ở hai nơi khác nhau nên tôi được mang về cho ông bà ngoại nuôi. Nói cho đúng, thời bao cấp, công nhân phải ăn bo bo, mì sợi nhiều hơn gạo, mẹ mang tôi về quê chỉ vì muốn cho tôi được ăn cơm.

Ông bà ngoại tôi có sáu người con, mẹ tôi con đầu, sau lưng là bốn dì, chốt cuối cùng là cậu. Ông tôi nhờ bình dân học vụ mà biết được ít chữ, trong làng, người như ông không nhiều. Ông làm gì đó ngoài xã, nôm na là làm cán bộ. Tôi thấy người ta làm cán bộ sướng bắt chết, còn ông tôi đi tối ngày, không thăm đồng thì lại thăm đồng, quần lúc nào cũng vo lủng liểng ngang bắp chân. Bàn chân ông, lắm khi lên phản ngủ vẫn còn dính bùn. Đến vụ, nhà người ta cày bừa xong xuôi mới tới nhà tôi, lắm khi phải cấy mạ già. Bà với các dì tôi cằn nhằn, ông nói “mình phải đi sau bà con”, bà bĩu môi: “mẹ con tôi chả nhờ ông được cái gì”.

Nói thì nói thế, ông rất nghiêm khắc và công bằng. Bà có mỗi mụn con trai, cưng như trứng. Ông thì không, càng con trai ông càng đánh tợn. Có bữa cậu trốn học, bị ông cho ăn đòn, cậu giận bỏ nhà ra đi. Bà với các dì đốt đuốc đi tìm cả đêm không thấy, sáng hôm sau tôi mở chuồng bò thấy cậu ngáy pho pho trên gác chuồng. Ông kéo cậu xuống, lại cho một trận.

Chả riêng gì cậu, tôi cũng ăn đòn no nê bởi tính ham chơi tinh nghịch của mình.

Ảnh minh họa

Lâu lâu, ông mang về những tờ báo Nhân Dân cũ để dành bọc vở. Tôi lấy vở cũ của cậu, dùng cơm nhão dán hai tờ thành một, mang bọc vở, còn báo, tôi nâng niu để dành, lúc chăn bò mang vào đồng đọc. Báo Nhân Dân chả có gì hay, toàn chuyện gỉ chuyện gì, tôi không quan tâm, chỉ thấy được đọc là thích. Đến nỗi, không biết bao nhiêu lần, cậu đi học mà không thể nào tìm thấy quyển sách Văn học của mình. Cậu mếu máo bắt đền ông vì biết nó đã theo tôi đi học. Có lần tôi bị cậu xoắn đỏ nhừ tai cũng vì tội đó.

Một lần vừa nấu cơm vừa đọc, lửa cháy lan, suýt đốt luôn thùng trấu. Ông biết chuyện, tôi đinh ninh phen này mình sẽ nuôi một đàn lươn trạch trên mông.

- Sách hay lắm à?

- Vâng.

- Cháu hiểu gì không?

- Có chứ ạ.

Ông nhìn tôi cười. Ông bảo: “Sách không làm người ta no, không làm người ta ấm, nhưng sách là không khí giúp con người tồn tại”. Tôi há mồm nghe, không hiểu gì hết. Tôi có thể nhịn ăn nhịn uống cả ngày để đọc sách, sao ông nói sách không thể làm no? Ông bắt đầu mang sách về cho tôi đọc. Một con bé học lớp Ba thì làm sao hiểu hết nội dung những cuốn sách đó. Nhưng sách lại giúp tôi thỏa cơn khát được ngắm nhìn những con chữ.

Ông xoa đầu tôi, thở dài:

- Mẹ mày chả được học mấy chữ, mày phải học thay mẹ nghe chưa!

Lớn lên, tôi mất đi một số thói quen, một số đam mê, cũng nhận về một số thói hư tật xấu khác. Duy có đọc sách là chưa bao giờ mất đi trong tôi. Tôi cầm quyển sách lên, ngắm hai tờ bìa xong, bắt đầu đọc. Nếu không có ai gọi, tôi sẽ chỉ bỏ quyển sách xuống khi đến trang cuối cùng. Cho đến bây giờ, tôi vẫn bị thói quen đó làm... hư mắt. Mỗi lần đọc sách, khi đọc những chữ đầu tiên, tôi thường nhớ tới ông. Người thầy đầu tiên trong đời tôi, người mà tôi có thể tự tin nói rằng, sẵn sàng cho tôi cả cuộc đời mà không chút phân vân. Vì tôi là cháu ông. Là đứa cháu đầu tiên ông có. Và là đứa cháu duy nhất, chưa bao giờ biết chùn bước trước thử thách ông đưa ra, dù đó là cầm tay bốc đỉa hay trong mười lăm phút, có thể chạy như bay vào đồng, thông báo chuyện gì cho ai đó.

Ông gọi tôi là con bé rạch trời rơi xuống. Rạch, là nó tự rạch chứ không phải do trời rách mà nó rơi.

Mười bảy năm, ông về bên kia bầu trời. Trong tôi, những câu nói, những hình ảnh của ông vẫn còn rõ nét. Tôi cảm ơn số phận đã cho tôi tuổi thơ nghèo khó nhưng ăm ắp nụ cười. Tôi cảm ơn bố mẹ đã cho tôi về ở với ông, người thầy nông dân chân đất nhưng có cách nghĩ, cách làm luôn khiến người khác kính phục, và trân trọng. Để bây giờ, mỗi khi nghĩ lại những ngày tháng đó, tôi thấy mình bồng bềnh như trôi...